جامعه بدون معلم یعنی سکون و توقف
جامعه بدون معلم یعنی سکون و توقف
گفتگوی صمیمانه با دبیر موفق و نمونه‌ی کشوری از استان همدان
جامعه‌ی بدون معلم یعنی سکون و توقف
گفت و گو: زهره نراقی
- جناب آقای هوشمند! لطفاً مختصری از سوابق تحصیلی و شغلی خودتان را بگویید.
اینجانب مهرداد هوشمند متولد 1345 از شهرستان نهاوند (استان همدان)، که در سال 1364 در رشته کارشناسی علوم اجتماعی (گرایش ارتباطات اجتماعی) در دانشگاه علامه طباطبائی تهران قبول شدم. در دوره دانشجویی با گروه تأ لیف کتب درسی علوم اجتماعی سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزش و پرورش در انتشار فصل نامه‌ی رشد آموزش علوم اجتماعی همکاری داشتم. بعد از فارغ التحصیلی نیز به دلیل عشق و علاقه به تدریس و آموزش به استخدام آموزش وپرورش در آمدم. در سال 1374 نیز موفق به اخذ مدرک کارشناسی ارشد در رشته‌ی جامعه‌شناسی شدم و در حال حاضر نیز در دانشگاه‌های پیام نور، آزاد اسلامی، آموزشکده‌ی فنی حرفه ای و مرکز پیش دانشگاهی به تدریس دروس علوم اجتماعی، روش تحقیق و زبان تخصصی مشغول هستم.
- برخی از سوابق آموزشی و من عبارت است از:
- دبیر نمونه‌ی کشوری در سال 1386
- پژوهشگر برگزیده‌ی استان همدان در سال 1381 توسط دانشگاه بو علی همدان و اداره‌ی کل فرهنگ و ارشاد اسلامی
- پژوهشگر برگزیده‌ی استان در سال 1383 توسط اداره‌ی فرهنگ و ارشاد اسلامی استان همدان
- دبیر نمونه‌ی استان همدان در سال 1378
- عضو شورای اصلی انجمن جامعه شناسی معلمان استان همدان
- مدیر گروه علوم اجتماعی دانشگاه پیام نور نهاوند در سال 1380
- مدرس دانشگاه پیام نور از سال 1374 تا کنون
- مدرس دانشگاه آزاد اسلامی
- مدرس آموزشکده‌ی فنی و حرفه ای
- مسؤول پژوهشکده‌ی معلم ( به مدت 3 سال )
- مدرس دوره‌های آموزش ضمن خدمت معلمان
- مدرس آموزش خانواده
- عضو کمیته‌ی پژوهشی آموزش و پرورش
- عضو کمیسیون بررسی آثار و تألیفات
- عضو شورای نظام پذیرش پیشنها دها
- هماهنگ کننده‌ی گروههای آموزشی شهرستان
- سرگروه آموزشی علوم اجتماعی متوسطه
(به مدت 8 سال)
- کسب مقام اول در سطح استان در جشنواره‌ی علمی بسیج فر هنگیان کشور
- پژوهشگر برتر در سال 1386 (در هفته‌ی پژوهش) از طرف فرمانداری و دانشگاه‌ها
- چه عواملی و شرایط باعث گرایش شما به انتخاب شغل معلمی گردید؟
با توجه به نقش مهم و تأثیر گذارمعلمان در رشد فکری و علمی دانش‌آموزان، معلمی همیشه برای من از جایگاه و منرلت خاصی برخوردار بوده است و با توجه به ذهنیت مثبت وروشنی که از معلمان خودم در دوران تحصیل داشتم، با علاقه و رغبت معلمی را انتخاب و از اینکه توانسته و می توانم برذهن و رفتار و نگرش دانش‌آموزان و دانشجو یان خود تأثیر بگذارم و در جهت دادن به زندگی و آینده آنها مؤثر باشم، بسیار خوشحالم و از اینکه با توصیه ها و راهنمایی‌های خود می توانم در آیندهی شغلی و تحصیلی آنها اثر گذار باشیم و آنها را در مسیرخوب و روشن هدایت کنم، افتخاری بالاتر از این نیست، زمانی که می‌بینم بسیاری از دانش‌آموزان و دانشجویانم در سطوح بالای مدیریتی و علمی و اجرایی کشور نقش آفرینی می‌کنند ودر سر بلندی و توسعه‌ی جامعه تأثیر مثبت و سازنده‌ای دارند.
- تصور و برداشت شما از معلمی چیست؟
زیباترین جلوه ی ایثار، چراغ راه زندگی، طلایه دا ر علم و معرفت، پرچمدار دانایی، سوختن خود و ساختن دیگران، پیام آور ادب و زندگی، به عبارتی جامعه ی بدون معلم یعنی سکون و سکوت و توقف در زندگی.
- نقش معلمان را در توسعه و پیشرفت جامعه چگونه ارزیابی می کنید؟
معلمان در سعادت و سلامت ملت ها نقش کلیدی و اساسی دارند و پیشرفت و توسعه را برای جامعه به ارمغان می‌آورند. مردان بزرگی که امروزه در دنیا در افکار و اندیشه‌های مردم تغییر وتحولی ایجاد نموده و موجب توسعه‌ی جامعه شده اند؛ یا معلم بوده و یا برای نیل به اهداف و آرمان های خود از اندیشه ها و تجربیات معلمان بهره جسته اند.
این واقعت را باید بپذیریم که توسعه و تعالی جامعه در اراده‌ی معلمان نهفته است و مدرسه و معلمان کانون اصلی پویایی وتحول جامعه محسوب می شوند.
نوع نگاه و رفتار معلمان در کلاس می تواند مسیر زندگی دانش‌آموزان را تغییر داده و با جامعه پذیری مناسب آنها را برای پذیرش و ایفای نقش های گوناگون آماده کند تا در پیشر فت و تعالی جامعه سهیم باشند.
جامعه ای که برنامه‌ی توسعه‌ی خود را بر مبنای دانایی تنظیم کرده، باید عمیقاً به توسعه کمی و کیفی نظام آموزشی بیندیشد؛زیرا توسعه‌ی همه جانبه و پایدار زمانی امکان پذیر است که بر مدار و محور توسعه‌ی علمی استوار باشد و توسعه علمی زمانی تحقق و سامان می‌یابد که معلمان و مدرسه را کانون اصلی و توسعه و تحول به شمار آوریم.
امروزه تمدن‌های بشری در صحنه‌ی رقابت‌های علمی، صنعتی و فرهنگی چشم امید به تلاش و فعالیت معلمان داشته و برای آن ارزش و سهم ویژه ای قائل هستند.
- به نظر جناب عالی، تکریم وتجلیل از خدمات وتلاش های معلمان در جامعه نشانه‌ی چیست؟
تکریم مقام و شأن معلمان در جامعه نشانه‌ی ارج نهادن به تلاش‌ها و مجاهدت‌های عزیزانی است که دل در گرو پیشرفت و سربلندی جامعه دارند و به سرفرازی آن می اندیشند و سعادت وسلامت آن را رقم می زنند.
قدر شناسی از مقام والای معلم با عنوان باغبانان بوستان تعلیم وتربیت، نشانه ومعرف بلوغ اجتماعی و فرهنگی جامعه است، که این نوع نگاه و رفتار نسبت به معلمان تأثیرات مثبت وسازنده ای در کیفیت بخشی و ارتقای علمی و آموزشی دانش‌آموزان خواهد داشت.
تکریم مقام معلم و ارتقای منرلت اجتماعی آنها، نشانه‌ی ارزش گذاشتن به مجاهدت وتلاش کسانی است که سازندگان دیروز، امروز و فردای جامعه هستند که هر قلب پاک وسالمی آن را تأ یید می‌کند.
هر جامعه‌ی که بخواهد بماند ودر جهان پر شتاب و متغییر کنونی حرفی برای گفتن داشته باشد؛ ناگزیر از شناخت قدر ومنزلت معلم است و باید لوازم وامکانات بهتر ایفا نمودن نقش او را فراهم آورد، زیرا به قول استاد شهریار :
از پدر گر قالب تن یافتیم
از معلم جان روشن یافتیم
یک پدر بخشنده‌ی آب و گل است یک پدر روشنگر جان ودل است
لیک اگر پرسی کدامین برترین آن که دین آموزد وعلم یقین
- به نظر شما انتخاب معلم نمونه با چه اهدافی صورت می گیرد؟
هر چند خدمات تمام معلمانی که صادقانه در جهت توسعه و تعالی کشور گام بر می دارند قابل تقدیر و با ارزش است و عنوان شایسته ونمونه بودن را دارا هستند؛ اما انتخاب معلم نمونه می تواند اقدامی باشد برای شناسایی و معرفی افرادی که با رعایت مبانی اخلاقی و انجام وظایف شغلی، انسانی واسلامی خود، تلاش ها و مجاهدت هایی در
زمینه‌های علمی، آموزشی، پژوهشی، نوآوری، تألیف و.... انجام داده تا با معرفی آنها به آحاد جامعه قدردان تلاش های ارزنده آنها باشیم.
پس اهدافی چون اعتلای فرهنگ کار وایجاد باور‌های مثبت نسبت به کار وتلاش بین معلمان، افزایش رضایت شغلی و ارتقای بهره‌وری انسانی، ایجاد شوق وانگیزه در معلمان برای مجاهدت در عرصه‌های تحقیق، تأ لیف، ابتکار و نو آوری، تقویت وجدان کار و انضباط اجتماعی و تشویق و ترغیب معلمان به فعالیت بیشتر و ارائه ی خدمات بهتر ومفید تر به دانش‌آموزان می تواند دراین انتخاب مؤثر باشد.
- شما طبق چه ملاک ها و معیار های به عنوان دبیر نمونه‌ی کشوری انتخاب شدید؟
در انتخاب این جانب عوامل ومعیار های نظیر: تأ لیف و ترجمه کتاب، چاپ مقالات در نشریات علمی و تخصصی، شرکت در همایش‌های آموزشی و پژوهشی، تقدیر نامه‌ها و تشویقی‌ها در حوزه‌ی آموزش وپرورش، ارائه‌ی مقاله در همایش‌ها و کنفرانس‌های مختلف، کسب رتبه در مسابقات علمی وفرهنگی و جشنواره ها، آشنایی باترجمه متون تخصصی انگلیسی، سابقه تدریس وآ موزش در دانشگاه، مهارت در فناوری اطلاعات و.... مورد نظر قرار گرفته است.
- به نظر شما چه ایراداتی به معیار های دستور العمل انتخاب معلم نمونه مطرح است؟
متأ سفانه هر سال این ملاک‌ها تغییر می‌کند، که بهتر است در تدوین این دستورالعمل از کارشناسان و صاحبان اندیشه نظر خواهی شود تا با هم فکری هم اندیشی به الگو ها ومعیار های مشخصی برسیم. به عنوان نمونه باید برای عوامل و ملاک هایی نظیر تأ لیفات، چاب مقالات، تشویقی ها، سقف و محدودیتی گذاشته نشود؛ تا معلمان با انگیزه و تلاش بیشتر در جهت تقویت فعالیت‌های علمی و پژوهشی خود کوشش کنند. مثلاً وقتی سقف و حداکثر امتیاز تشویقی را 15 امتیاز در نظر می‌گیریم، این امر باعث میگردد که معلمان به تلاش و فعالیت بیشتر ترغیب نگردند.
- با توجه به این که جناب عالی در حوزه‌ی پژوهش فعالیت‌های گسترده‌ای داشته اید، نقش پژوهش را در توسعه کشور چگونه ارزیابی می کنید؟
یکی از شاخص‌ها ومؤلفه‌های مهم در رشد و توسعه‌ی جوامع، پژوهش و فعالیت‌های علمی است. از پژوهش به عنوان زیر بنای کمال جوامع یاد می شود. به عبارتی بین پژوهش و توسعه‌ی جوامع ارتباط متقابل و تنگاتنگی وجود دارد و پیشرفت فنی و صنعتی در جامعه، زاییده و مولود فعالیت ها و مجاهدت های علمی و پژوهشی است.
رشد علوم و فنون در پرتو برنامه ریزی های جامع پژوهشی صورت می گیرد و جوامعی که در روند حرکتی خود به تحقیقات توجهی نداشته باشند و برای آن اعتباری قائل نشوند؛ در جهان پیچیده و متحول امروزی حرفی برای گفتن نخواهند داشت و از قافله‌ی علم وصنعت باز خواهند ماند.
امروزه اندیشمندان دنیا براین باورند که فاصله‌ی کشورها با یکدیگر دیگر هیچ چیز نیست، مگر فاصله های علمی وپژوهشی. پس باید تلاش کنیم تا شکاف و فاصله ی علمی خود را با جوامع توسعه یافته به حداقل بر سانیم.
جوامعی که فعالیت های علمی و پژوهشی را جدی می‌گیرند و برای آن سرمایه گذاری‌های اساسی و زیر بنایی انجام می‌دهند، در سطح جهانی از نظر اقتصادی وصنعتی وضعیت مطلوبی دارند و می‌توانند جایگاه خود را در نظام جهانی قوام و استحکام بخشند.
- جهت تقویت نهاد های پژوهشی و علمی در آموزش و پرورش چه توصیه ها و پیشنهادهایی دارید؟
در جهان متغییر و متحول امروزی، موضوع دانایی و پژوهش محوری مقوله ی بسیار ارزشمندی است و رویکرد ما در آموزش وپرورش و برنامه ریزی های آموزشی باید به این سمت و سو باشد. تصمیمات و برنامه‌ریزی‌های ما در نظام آموزشی باید بر اساس نتایج و یافته‌های فعالیت پژوهشی باشد. مدیریت و رویکردهای مانیز در آموزش و پرورش باید مبتنی بر اصول علمی و پژوهشی باشد.
باید نهاد های علمی و پژوهشی را در زمینه های محتلف آموزشی وتربیتی در حوزه‌ی اجرا و کاربرد فعال نماییم و با حمایت و تقویت پژوهشگران از اندیشه‌ها ودیدگاه‌های آنها جهت سرعت بخشیدن به روند توسعه‌ی نظام آموزشی بهره بگیریم. بنابراین برگزاری همایش‌ها ونشست‌های علمی وتخصصی و بهره گیری از نتایج و دستاوردهای آنها می‌تواند نقش مؤثر وتعیین کننده‌ای در گسترش و تقویت فعالیت های پژوهشی و فرهنگی در نظام تعلیم وتربیت داشته باشد.
مدیریت پژوهش در نظام آموزشی ما جایگاه واقعی خود را در برنامه ریزی و تصمیم‌گیری‌ها پیدا نکرده است و گاهای مدیران ما اعتقاد و توجهی به دستاوردهای پژوهشی پژوهشگران ندارند. به عبارتی پژوهش در جان برنامه‌ریزی‌های ما نداشته است و به کار بست یافته‌های پژوهشی کمتر توجه شده است.
محور و کلید ورود به دنیای جدید، مقوله‌ی دانایی است، از این رو رویکرد ما در مدیریت‌ها و برنامه‌ریزی‌ها باید توجه اساسی به این مقوله‌ی مهم باشد و تلاش کنیم که مبنای تصمیمات ما در برنامه‌ریزی‌های آموزشی مبتنی بر نتایج و یافته‌های علمی و پژوهشی باشد و این واقعیت را بپذیریم که امروز هر گونه توقف و سکون در برنامه‌های علمی و پژوهشی، توقف در زندگی است.
- وضعیت پژوهش‌های دانش آموزی را در مدارس چگونه تحلیل و ارزیابی می‌کنید؟
پژوهش و آموزش لازم و ملزوم یکدیگر ند. پژوهش باید به عنوان یک هدف کلی در کنار آموزش و حتی تقویت کننده‌ی آن مورد نظر قرار گیرد. آموزش و پرورش به عنوان منبع تغییر و تحول باید برای آیندهی جامعه برنامه‌ریزی‌های اساسی داشته باشد که این امر از طریق ایجاد تفکر علمی و پژوهشی بین دانش‌آموزان جهت جلوگیری از بد آموزی‌ها و کج‌اندیشی‌ها یک ضرورت اساسی است.
جامعه و نظام آموزشی که نتواند روحیه‌ی جستجوگری، پرسشگری و پژوهشگری را بین معلمان و دانش‌آموزان پرورش دهد، قطعاً نمی‌تواند پاسخگوی بسیاری از مسائل و مشکلات خود باشد.
در مدارس باید برای دانش‌آموزان کلیه‌ی رشته‌های تحصیلی، درسی تحت عنوان «مطالعه و پژوهش» به صورت موظف گذاشته شود تا دانش‌آموزان از این طریق با اصول و فنون پژوهش و مطالعه آشنا باشند. دانش‌آموزان ما با شیوه‌های صحیح مطالعه آشنا نیستند. به کتابخانه‌ها کمتر مراجعه می‌کنند و با اصول صحیح بهره‌برداری از کتاب و کتابخانه آشنا نیستند که این امر بر کیفیت آموزش تأثیرات منفی خواهد داشت. باید دانش‌آموزان را وارد کتابخانه کرد وبه آنها آموزش‌های لازم توسط معلمان و مربیان داده شود؛ زیرا کتاب و کتابخوانی الفبای توسعه و پیشرفت جامعه محسوب می‌شوند.
بنابرین با توجه به آن که کتاب و کتابت ملازم پیشرفت و توسعه هستند، باید جوانان و نوجوانان ما به این نعمت بزرگ یعنی کتاب و کتابخوانی و اصول پژوهش آشنا شوند و با مأنوس کردن آنها با این یار مهربان، آینده علمی و صنعتی کشورمان را تضمین کنیم.
- آموزش و یاد دهی معلمان چه زمانی در مدارس مؤثر خواهد بود؟
آموزش معلمان در کلاس درس زمانی اثر گذار خواهد بود که به کسب تجربه، مهارت و افزایش توان علمی، فکری و علمی دانش‌آموزان منجر شود. معلم باید بداندکه چه می آموزد، چگونه باید بیاموزد، مخاطب او چه کسی است و چه ویژگی هایی دارد. معلم باید با بهره گیری از یافته ها و تجربیات علوم وفنون، در روش های آموزشی خود، تغییر و نوآوری به وجود آورد و دانش خود را با عمل و ارزش ها تلفیق نماید تا آموزش آن نتایج مطلوبی به دنبال داشته باشد.
یاد گیری و آموزش باید از حالات انفعالی و حفظ کردن مطالب درسی خارج شود و در جهت یاد گیری فعال تغییر یابد.بنابراین رویکرد ما در آموزش و پرورش باید حرکت به این سمت و سو باشد تا با تجهیز و آماده کردن دانش‌آموزان به عنوان آینده سازان جامعه، توسعه و پیشرفت جامعه را فراهم نماییم.
معلمان نیز در جهان کنونی باید همگام با تحولات، نیازمندی‌ها و پیامد‌های عصر دانایی، در نگرش‌ها و شیوه‌های آموزشی و تربیتی خود تغییر ایجاد کنند تا با این نوسازی و نوآوری، پاسخگوی نیازها و مسائل آموزشی وتربیتی دانش‌آموزان باشند.
بنابراین آموزش و تعلیم و تربیت نسل آینده، هنری ظریف و پیچیده و مستلزم مطالعات و برنامه‌ریزی های خاص به منظور پاسخگوی به تردید ها، ابهامات و سؤالاتی است که در ذهن دانش‌آموزان نقش بسته است.
- نقش معلمان را در هدایت و علاقمند نمودن دانش‌آموزان به فعالیت های پژوهشی چگونه ارزیابی می کنید؟
آشنایی معلمان با اصول و مقدمات پژوهش جهت انتقال اطلاعات امری ضروری است. اگر معلمان روحیه و تفکر علمی و پژوهشی داشته باشند، گفته‌ها و تجربیات آموزشی و پژوهشی آنها بر دانش‌آموزان تأثیرات عمیق و پایداری ایجاد خواهد کرد. معلمان باید به دانش‌آموزان نحوه‌ی تفکر و اندیشیدن را بیاموزند. وظیفه ی معلم در کلاس آموزش تفکر و روش حل مسئله است. باید به دانش‌آموزان مهارت خوب فکر کردن، خوب یاد گرفتن، خوب انجام دادن و نحوه‌ی ارتباط با دیگران را در زندگی اجتماعی آموزش دهند.
مدارس ما باید به گونه ای باشند که علاوه بر مدرسه‌ی زندگی، مدرسه‌ی تحول و توسعه نیز باشند و دانش‌آموزان را با علوم وشیوه های جدید آموزشی و پژوهشی آشنا نمایند.
- چه پیشنهادهایی برای مسؤولان در زمینه‌ی آموزش وپرورش دارید؟
1- توجه به وضعیت اقتصادی و اجتماعی معلمان و تلاش در جهت ارتقای منزلت شغلی آنها از اقداماتی است که مسؤولان باید آن را سرلوحه برنامه ها و اولویت های خود قرار دهند.
2-در انتخاب مدیران و کارشناسان جهت سطوح مختلف آموزشی، تربیتی و پژوهشی به معیار ها و ضوابط علمی و تخصصی بیشتر توجه شود و ملاحظات سیاسی کمتر مورد نظر قرار گیرد.
3-شورایی از معلمان نخبه و اهل اندیشه در آموزش و پرورش تشکیل شود تا با ایجاد اتاق فکر در جهت اصلاح و بهبود مشکلات و تنگناهای آموزش و پرورش چاره اندیشی نموده وراه حل های اجرایی و کاربردی ارائه دهند.
4-با تدوین دستور العمل ها و تشکیل جشنواره‌هایی از معلمان مؤلف و مترجم به شیوه های گوناگون تجلیل به عمل آید.
5- برای معلمان نمونه و مؤلف و مترجم جهت اعزام و تدریس در مدارس خارج از کشور سهمیه ای در نظر گرفته شود.
6-برای معلمانی که دارای تألیفات، تحقیقات و ترجمه‌هایی هستند، امکان ادامه تحصیل و ارتقای علمی فراهم گردد.
7-بخشی از ساعات تدریس موظف معلمان فوق لیسانس و علاقه‌مند به فعالیت‌های علمی و پژوهشی، هم‌چون مدرسان دانشگاه به فعالیت‌های تحقیقاتی و ارائه گزارش و مقالات اختصاص داده شود.
8-جهت به روز کردن اطلاعات و دانش معلمان، فرصت های مطالعاتی و تحقیقاتی داخلی و خارجی برای معلمان پژوهشگر و مؤلف در نظر گرفته شود.
- به نظر شما ویژگی های مدرسه کار آمد و موفق چیست و با توجه به چه شاخص هایی می توان آن را ارزیابی کرد؟
به طور دقیق نمی توان تعریف دقیق و واحدی از مدرسه‌ی کار آمد داشت و باید آن را از جنبه‌های مختلف مورد برسی قرار داد. یعنی باید ابتدا شاخص‌ها مشخص شوند، سپس براساس مؤلفه ها و ویژگی ها به تحلیل آن پرداخت. اما به طور کلی می توان گفت که مدرسه‌ی کار آمد، مدرسه‌ای است که بر رشد تفکر، خلاقیت و تحلیل دانش‌آموزان تأکید داشته باشد و با مشارکت دادن آنها در امور مدرسه، شهروندانی مثبت برای پذیرش نقش‌های جامعه آماده نماید. به عبارتی مدرسه کار آمد مدرسه ایی نیست که امکانات، تجهیزات و فضای فیزیکی مناسبی داشته باشد، بلکه آموزش واصول تربیتی و پژوهشی حاکم بر مدرسه موفق و کار آمد باید بتواند چگونه زندگی کردن، چگونه اندیشیدن و چگونه ارتباط بر قرار کردن را به دانش‌آموزان آموزش دهد. در این مدرسه دانش‌آموزان باید قدرت تفکر واندیشیدن و تصمیم گیری مناسب در موقعیت های گوناگون را داشته باشند واین قدرت و توانایی باید توسط معلمان مجرب و کاردان به انها انتقال داده شود. عوامل گوناگونی از جمله مدیریت علمی، نیروی انسانی کارآمد، ابزار های آموزشی مناسب، فضای آموزشی مناسب، معلمان مجرب و... در ارتباط با کار آمدی مدارس مطرح است. از این رو کارآیی و کارآمدی مدارس در رابطه با عوامل و متغییرهای گوناگون معنا و مفهوم خواهد داشت.
در مدرسه‌ی کار آمد، مدیران نقش مؤثری در سازماندهی و ارتقای کیفیت آموزش و پرورش دارند. مدیر قوی و کارآمد یکی از مؤلفه‌های تعیین کننده در افزایش توانمندی مدارس است. مدارس امروزی برای کارآمدی خود نیازمند آن هستند که با علم روز و فن‌آوری‌های نوین همگام باشند. مهارت های زندگی، تربیتی، اخلاقی، آموزشی و پژوهشی از نیازهایی هستند که مدارس کار آمد باید توجه خاص و ویژه ای به آن داشته باشند. به عبارتی تنها اکتفا به تدریس کتب درسی در مدارس نمی‌تواند پاسخگوی نیازها و تقاضاهای دانش‌آموزان در مدارس امروز باشد.
- نظر شما در مورد رتبه بندی معلمان چیست؟
رتبه بندی معلمان موضوع و ایده‌ی بسیار خوبی است که باید از سال‌ها پیش با توجه به ملاک‌ها و ضوابط مشخصی انجام می‌گرفت. همان‌گونه که در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی بین مدرسان و استادان دانشگاه براساس نوع مدرک تحصیلی، سابقه کار، فعالیت‌های علمی و پژوهشی، چاپ مقالات، تألیف کتاب‌ها و... تمایز قائل می شوند و آنها به نوعی رتبه‌بندی می‌شوند؛ در آموزش وپرورش نیز باید بین معلمانی که علاوه بر تدریس، دارای فعالیت‌های بر جسته و چشمگیری هستند؛ با معلمانی که در حوزه‌ی تعلیم وتربیت فعالیت خاصی انجام نداده و منفعل هستند، تفاوتی قائل شد؛ تا از این طریق انگیزه و رغبت معلمان فعال به تلاش و خدمت بیشترشود و بستری مناسب جهت رقابت سازنده و سالم بین همکاران فرهنگی ایجاد شود.
اما این رتبه‌بندی در آموزش وپرورش باید با دقت و ظرافت خاصی صورت گیرد. یعنی رتبه‌بندی براساس ملاک‌ها و معیارهای دقیقی که قبلاً با تبادل نظر و نظر خواهی از کارشناسان مجرب، صاحبان اندیشه و معلمان نخبه شناسایی شده انجام گیرد. در انجام این کار باید شرایطی فراهم کرد که از حالت بی‌ضابطه عمل کردن و روابط دوستانه خارج شود و مدیران و واحدهای آموزش و پرورش معلمان را طبق ملاک ها و ظوابط دقیق، عینی و قابل اندازه‌گیری مورد سنجش و رتبه‌بندی قراردهند.
ملاک ها و معیارهای پیشنهادی زیر نظیر: مدرک تحصیلی، سابقه کار وتدریس، تعداد تشویقی‌ها، ساعات آموزش ضمن خدمت، امتیازات ارتقای شغلی، امتیاز تحقیق و تألیف، چاپ مقالات در نشریات علمی و آموزشی، تألیف کتاب، اختراع و اکتشاف، کسب رتبه در مسابقات علمی و فرهنگی، شرکت در جشنواره های علمی و آموزشی، معلم نمونه بودن (در سطح شهرستان، استان و کشوری) و... می‌توانند معیار های مناسب و دقیقی در این زمینه باشد.
- کتاب ها وتألیفاتی که داشته اید را ذکر کنید:
1-کتاب « فرهنگ علوم اجتماعی » تهران، انتشارات دانش گستر، 1384
2-کتاب « راهنمای زبان تخصصی علوم اجتماعی (1) دانشگاه پیام نور »، تهران، انتشارات استادی، 1385
3-کتاب «راهنمای زبان تخصصی علوم اجتماعی (2) دانشگاه پیام نور »، تهران، انتشارات استادی، 1385
4-کتاب «جامعه شناسی اعتیاد » (زیر چاپ)
5-کتاب « جامعه شناسی» (ترجمه و زیر چاپ)
- برخی از مقالات که از شما در فصل نامه ها و نشریات تخصصی به چاپ رسیده است را ذکر کنید.
1- «رابطه‌ی خانه و مدرسه، تعاملی دو طرفه»، ماهنامه پیوند، سازمان مرکزی انجمن اولیا و مربیان، آذر 1383، شمارهی 302
2- «بررسی موانع بهره‌گیری از وسایل کمک آموزشی»، ماهنامه پیوند، سازمان مرکزی انجمن اولیا ء و مربیان اسفند 1384، شمارهی 317
3- «چگونه بیابیم؟چگونه عمل کنیم»، نشریه نگاه، وزارت آموزش وپرورش، اردیبهشت 1384، شمارهی 249
4- «ضرورت گسترش فرهنگ مطالعه و کتابخوانی»، نشریه‌ی نگاه، وزارت آموزش و پرورش، آذر 1384، شمارهی 261
5- «نقش وجایگاه پژوهش در رشد و توسعه جوامع»، نشریه‌ی نگاه، وزارت آموزش و پرورش، اردیبهشت 1381
6- «بررسی جامعه شناختی پدیده‌ی اعتیاد»، فصلنامهی فرهنگیان، تهران، زمستان 1380، شماره 10
7- «بررسی عوامل اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر گرایش جوانان به اعتیاد» فصلنامهی فرهنگ همدان، اداره‌ی کل فرهنگ و ارشاد اسلامی 1383، شماره‌‌های 36 و37
8- «عوامل مؤثر بر میزان استقبال اولیای دانش‌آموزان از کلاس‌های آموزش خانواده»، فصلنامهی فرهنگیان تهران، مؤسسه فرهنگی علیمرادیان، 1384، شماره 23
9- «بررسی نقش مدیران بر سرعت فرایند تغییر»، کتاب مجموعه مقالات مدیریت تغییر، سازمان آموزش و پرورش استان همدان، 1383
10- «ترجمه نظریه‌های تغییر اجتماعی»، گاهنامه‌ی جامعه، سازمان آموزش و پرورش استان همدان، 1384، شماره 2
11- «گسترش کتابخوانی، ضرورتی برای توسعه»، روزنامه‌ی اطلاعات، 23 آذر 1383، شمارهی 23228.
12- «ویژگی‌های دوره‌ی نوجوانی و تأثیر گروههای همسالان برآن»، گاهنامه‌ی جامعه، سازمان آموزش و پرورش استان همدان، 1383، شمارهی 1.
13- «نقش خانواده در پیشگیری از آسیب ها و انحرافات اجتماعی»، روزنامه‌ی کیهان، 23 اسفند 1378.
14- «اهمیت و جایگاه پژوهش در نظام آموزشی کشور»، روزنامه‌ی اطلاعات، 15 تیر 1381، شمارهی 22522.
- و دهها مقاله دیگر....
- حرف آخر شما به عنوان دبیر نمونه کشوری به مردم و مسؤولان چیست؟
نوع نگاه و جهت‌گیری‌های نسبت ما به معلم و آموزش و پرورش باید تغییر نماید و فراموش نکنیم که جامعه‌ای که می‌خواهد برپا و پایدار بماند و در جهان متحول و پیچیده کنونی نقشی بر عهده بگیرد، ناگزیر از شناحت قدر و منزلت و شأن والای معلم است و باید امکانات لازم جهت ایفای واقعی و درست این نقش را فراهم نماید.
علم و معلم در آیین فرهنگ اسلامی و ایرانی ما مقام و جایگاه والایی دارد، پس باید این منزلت را متناسب با شأن و جایگاه آن در جامعه به سیاست‌ها و برنامه‌های روشن و مشخص تبدیل نماییم.
بزرگداشت مقام معلم در جامعه باید فارغ از شعارها و احساسات به باوری شعورمند در جامعه تبدیل شود و بدانیم که توسعه‌ی علمی پایدار زمانی سامان می یابد که مدرسه و معلم را کانون اصلی تحرک و تحول جامعه به شمار
می آوریم.
بنابراین نگذاریم که گذر زمان و ناملایمات اقتصادی و اجتماعی بر چهره‌ی معلمان غباری بنشاند. بدانیم که بسیاری از مسؤولان و مدیران ارشد جامعه از این چراغ های هدایت و روشنایی بهره بردند و راه و زندگی خود را یافتند، کمال بی‌انصافی خواهد بود که آنها را در این ناملایمات و غبار زمان به فراموشی بسپاریم.
- از وقتی که در اختیار ما گذاشتید، سپاسگزاریم.
بنده هم به نوبه خود از فرصتی که شما و همکاران محترمتان در نشریه‌ی نگاه فراهم آورید، صمیمانه سپاسگزارم
مهرداد هوشمند